Σενάριο διδασκαλίας για την ποίηση του Μ.Σαχτούρη(Ελεγκτής--Αποκριά

ΚΣΕ 14^Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ.

1.Ταυτότητα του σεναρίου

Τίτλος: : Τα βασικά χαρακτηριστικά της ποίησης του Μ.Σαχτούρη μέσα από δύο σημαντικά του ποιήματα και η ένταξη της σε λογοτεχνικό-λογοτεχνικά ρεύματα.

Δημιουργός: Μιχαλόπουλος  Ιωάννης.

Διδακτικά αντικείμενα: Νεοελληνική Λογοτεχνία και Πληροφορική(Διαθεματική Προσέγγιση).

Τάξη:Γ Λυκείου- θεωρητική κατεύθυνση.

Διάρκεια : 4 ώρες.

Προϋποθέσεις υλοποίησης: Εξοικείωση των μαθητών με τα ηλεκτρονικά σώματα κειμένων και τον τρόπο αναζήτησης λέξεων σε αυτά ,το διαδίκτυο, την αξιοποίηση συγκεκριμένων διαδικτυακών εργαλείων, τη χρήση επεξεργαστή κειμένου και προγράμματος παρουσίασης ,την εκπόνηση εργασιών σε ομάδες .Η υλοποίηση του συγκεκριμένου σεναρίου προϋποθέτει φυσικά την εξασφάλιση κατάλληλης υλικοτεχνικής υποδομής, όπως αίθουσα πληροφορικής ,επαρκή  αριθμό ηλεκτρονικών υπολογιστών για τους μαθητές κ.ά.

Τεχνολογικά εργαλεία που θα χρειαστούν:  Φυλλομετρητής ,διαδίκτυο ,εργαλεία γλωσσικής τεχνολογίας που υποστηρίζουν μορφολογική, σημασιολογική και γενικής δομής ανάλυση των στερεοτύπων της Ελληνικής γλώσσας ,πρόγραμμα παρουσίασης, βιντεοπροβολέας και ιστολόγιο. Συγκεκριμένα από το διαδίκτυο θα χρησιμοποιηθούν τα ψηφιακά βιβλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας της Γ΄Λυκείου,το λεξικό λογοτεχνικών όρων της Β΄Λυκείου , το youtube,τo tagxedo-creator, η ανεμόσκαλα.

2.Σύντομη Περιγραφή.                                                                                                   

Οι μαθητές χωρισμένοι σε ομάδες θα κληθούν να  εξετάσουν μία πτυχή της ποίησης του Μίλτου Σαχτούρη .Τη μορφή τη γλώσσα, το  λεξιλόγιο ,τα εκφραστικά μέσα ,τους αφηγηματικούς τρόπους, το περιεχόμενο στηριζόμενοι σε δύο ποιήματα του , την <<Αποκριά>> και τον <<Ελεγκτή>. Στη συνέχεια θα δοθούν τα φύλλα εργασίας στις ομάδες των μαθητών και με βάση τα αποτελέσματα της αναζήτησής τους , θα προσπαθήσουν να προχωρήσουν σε συμπεράσματα σχετικά με τα βασικά χαρακτηριστικά της ποίησης  του Σαχτούρη στους τέσσερις αυτούς τομείς και την ένταξη της ποίησης του σε λογοτεχνικό-λογοτεχνικά ρεύματα.

3.Στόχοι-Σκεπτικό.

Βασικός σκοπός της υλοποίησης του σεναρίου είναι να μάθουν οι μαθητές να αξιοποιούν τις ΤΠΕ ως περιβάλλον έρευνας και   ανακαλυπτικής   μάθησης και να αποκτήσουν επίγνωση των δυνατοτήτων και των ορίων τους. Οι μαθητές εξοικειώνονται με τη διαδικασία χρήσης του Διαδικτύου για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων γνωστικών σκοπών  και ασκούνται στη διαχείριση πληροφοριών με ορισμένους άξονες και στόχους .Ειδικότερα στόχος του συγκεκριμένου σεναρίου είναι να προτείνει έναν πιο επαγωγικό τρόπο διδασκαλίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας και ίσως έναν πιο ελκυστικό τρόπο εκμάθησης των χαρακτηριστικών των σύγχρονων ποιητών και των λογοτεχνικών ρευμάτων, τα οποία θα τα ανακαλύψουν οι ίδιοι οι μαθητές μέσα από την έρευνά τους και με την διακριτική επέμβαση και καθοδήγηση του διδάσκοντα.

Οι ειδικότεροι στόχοι του συγκεκριμένου σεναρίου είναι οι εξής:

Γνωστικοί στόχοι

1)Να κατανοήσουν   οι μαθητές και να αναγνωρίζουν τα βασικά χαρακτηριστικά της ποίησης του Μίλτου Σαχτούρη.

2)Να κατανοήσουν τα λογοτεχνικά ρεύματα στα οποία ανήκει η ποίηση του Μ.Σαχτούρη.

3)Να γνωρίσουν τις επιδράσεις που δέχτηκε η ποίηση του Σαχτούρη και από τη ζωγραφική καθώς και να γνωρίσουν το ρόλο του χρώματος στην ποίηση του.

4)Με βάση το περιεχόμενο των δύο ποιημάτων ,που αναφέρονται στην εποχή του εμφυλίου πολέμου να κάνουν νοηματικές προεκτάσεις και να αναφερθούν στο παρόν .

 Στόχοι σχετικά με τις ΤΠΕ.

1)Χρήση του μηχανισμού αναζήτησης με λέξεις –κλειδιά (ψηφιακός γραμματισμός).

2)Χρήση και γνωριμία με τα ψηφιακά βιβλία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Β και της Γ Λυκείου.

3)Ευρεία χρήση του διαδικτύου. Να αναπτύξουν πρωτοβουλίες και να αξιοποιήσουν δημιουργικά τον υπάρχοντα σχολικό χρόνο και χώρο.

 Παιδαγωγικοί στόχοι.

1)Συνεργασία μεταξύ των μαθητών της τάξης , ώστε να φτάσουν στη σωστή κατανόηση του μαθήματος ,στη σύνθεση των συμπερασμάτων και στην τελική αποτίμηση του μαθήματος αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες μέσα από μία πρωτότυπη διαδικασία και με τη μικρότερη συμμετοχή και καθοδήγηση του διδάσκοντα.

4. Μεθοδολογία.

1)Προσωπική εισήγηση-άμεση έκθεση –παρουσίαση των βασικών σημείων του μαθήματος (δασκαλοκεντρική μέθοδος), 2)Μαθητοκεντρική μέθοδος, ανάληψη πρωτοβουλιών από τους μαθητές 3)Ομαδοσυνεργατική μέθοδος 4)Κατευθυνόμενος διάλογος.4 Επαγωγική μέθοδος : οι μαθητές μέσα από το παραδειγματικό υλικό που θα εντοπίσουν οι ίδιοι θα φτάσουν στην διατύπωση γενικών κανόνων για την ποίηση του Μ.Σαχτούρη και τις σύγχρονες επιδράσεις της.

5.  Λεπτομερής περιγραφή της πορείας εφαρμογής του  σεναρίου.

3 ώρες

Τα δύο ποιήματα του Μ.Σαχτούρη στα οποία θα στηριχτεί το σενάριο μας θα είναι <<Η Αποκριά>>  και  << Ο ελεγκτής>>. Ως αφόρμηση μπορούμε να πούμε στα παιδιά να μεταβούν στο Tagxedo creator και να δημιουργήσουν ένα συννεφόλεξο από ό,τι τους έρχεται στο μυαλό όταν ακούνε τις λέξεις Αποκριά και Ελεγκτής,το οποίο θα  το  χρησιμοποιήσουν αργότερα όταν θα μελετήσουν τα δύο ποιήματα.

Στη συνέχεια θα ακολουθήσει μία μικρή εισήγηση του καθηγητή που θα αναφέρεται στις ποιητικές συλλογές και στα συγκεκριμένα ποιήματα του Μ.Σαχτούρη. Την ίδια στιγμή οι μαθητές θα μπορούσαν να βρουν επιπλέον πληροφορίες για τα δύο ποιήματα και τις ποιητικές συλλογές στις οποίες ανήκουν μεταβαίνοντας στην Ανεμόσκαλα μέσα από το διαδίκτυο.

 Κατόπιν οι μαθητές αφού διαβάσουν από τα ψηφιακά βιβλία των Κειμένων της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ             Λυκείου γενικής παιδείας το ποίημα <<Η Αποκριά>> και το βιογραφικό σημείωμα του Μ.Σαχτούρη και από το ψηφιακό βιβλίο της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας για τη θεωρητική κατεύθυνση της Γ Λυκείου το ποίημα <<Ο ελεγκτής>>, καθώς και από το ψηφιακό βιβλίο της Β΄ Λυκείου λεξικό των λογοτεχνικών όρων για τα λογοτεχνικά ρεύματα του Συμβολισμού ,σελ.175 κ.ε. και του Υπερρεαλισμού, σελ191 κ.ε. θα χωριστούν σε τέσσερις ομάδες των 5 ατόμων . 

Επίσης προτού αρχίσουν την εργασία τους μπορούν να μεταβούν στο  youtube και να ακούσουν το Μ.Σαχτούρη να απαγγέλλει το ποίημα <<Η Αποκριά>> καθώς και το <<Μίλτος Σαχτούρης κληρονόμος πουλιών 1.1. για τον <<Ελεγκτή>>.

Στη συνέχεια η κάθε ομάδα θα έχει ένα φύλλο εργασίας με στοχευμένες ερωτήσεις σχετικά με τη μορφή τη γλώσσα το λεξιλόγια των ποιημάτων (1ομάδα),με τα εκφραστικά μέσα(2 ομάδα), με τους αφηγηματικούς τρόπους ,αφηγηματικές τεχνικές(3 ομάδα) και το περιεχόμενο των δύο ποιημάτων (4 ομάδα). Όλες οι ομάδες θα μελετήσουν και τα δύο ποιήματα και θα απαντήσουν στις ερωτήσεις. Με αυτόν τον τρόπο θα εξασκηθούν και στη σύγκριση κειμένων και θα φτάσουν τόσο στον παιδαγωγικό μας στόχο που είναι να συνεργαστούν αλλά και στους γνωστικούς μας στόχους που είναι που είναι να ανακαλύψουν ορισμένα χαρακτηριστικά της ποίησης του Μ.Σαχτούρη με βάση αυτούς τους τέσσερις τομείς και να εντάξουν την ποίησή του σε λογοτεχνικό-α ρεύματα.

.

 

4^η ώρα.

Κατευθυνόμενος διάλογος. Συζήτηση , σύνθεση των εργασιών σε ένα τελικό power point καταγραφή των τελικών συμπερασμάτων μας για την ποίηση του Μ.Σαχτούρη τις επιρροές που δέχτηκε,τα λογοτεχνικά ρεύματα στα οποία ανήκει, τα σύγχρονα μηνύματά της. Επίλυση αποριών .Κλείνουμε με το πολύ ωραίο  video από την ιστοσελίδα των e-φιλολογικών θεμάτων. http://dimichri65.blogspot.gr/2012/12/blog-post.html , το οποίο  θα μας δώσει τη δυνατότητα για τη σύνδεση παρελθόντος- παρόντος καθώς επίσης θα μας κάνει να προβληματιστούμε για την ελληνική κοινωνία και τις δυσκολίες που συναντά σήμερα ο Ελληνικός λαός. Επίσης οι μαθητές χρησιμοποιώντας το εργαλείο gloster θα μπορούσαν να φτιάξουν μία ψηφιακή αφίσα με τα κύρια σημεία της ποίησης του Μ. Σαχτούρη και να την αναρτήσουν στο ιστολόγιο της τάξης τους. 

 

6.Αποτιμήση-Κριτική –Προεκτάσεις Επέκτασης.

Η εφαρμογή του σεναρίου κινητοποίησε τους μαθητές ,που επέδειξαν μεγαλύτερη προσοχή και ενδιαφέρον για τη νεοελληνική λογοτεχνία έχοντας ως κίνητρο την ποίηση ενός μοντέρνου ποιητή .Συμμετείχαν ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία κι επέδειξαν ευρηματικότητα και δημιουργικότητα τόσο στην αναζήτηση ,οργάνωση και παρουσίαση του υλικού, όσο και στην επίλυση προβλημάτων. Η αξία του διδακτικού σεναρίου επικεντρώνεται κυρίως στο ότι έδωσε την δυνατότητα στους μαθητές να συνεργαστούν να δημιουργήσουν και να έρθουν κοντά στη νεοελληνική λογοτεχνία με έναν  πιο ευχάριστο τρόπο. Βέβαια θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι προκειμένου να βγει ο καθηγητής από τον άχαρο ρόλο του απλού διεκπεραιωτή της ύλης του μαθήματος θα πρέπει να αλλάξουν τα  σχολικά προγράμματα και να δοθεί ο χρόνος και οι δυνατότητες για τέτοιου είδους δράσεις.

7.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.Επιμορφωτικό υλικό για τη εκπαίδευση των επιμορφωτών στα Πανεπιστημιακά Κέντρα Επιμόρφωσης, Τεύχος 3:Κλάδος ΠΕΟ2,Β΄ Έκδοση Αναθεωρημένη και Βελτιωμένη, Πάτρα 2011.

2..Βέτσιος Ελευθέριος-Κολίτση Φιλοθέη, Σενάριο που αφορά τη διδασκαλία της νεοελληνικής λογοτεχνίας με τη χρήση ΤΠΕ. https: //sites google.com/site/evetsios/didaktika –senaria.

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

<< Αφού διαβάσετε στο ψηφιακό βιβλίο της Γ΄ λυκείου νεοελληνική λογοτεχνία γενικής παιδείας το ποίημα <<Η Αποκριά>> και το βιογραφικό σημείωμα του  Μ.Σαχτούρη  και από το ψηφιακό βιβλίο της Γ’ Λυκείου θεωρητικής κατεύθυνσης το ποίημα < Ο Ελεγκτής>>,  να απαντήσετε στα παρακάτω φύλλα εργασίας.

 

 

1 ^οΦΥΛΛΟ (μορφή-γλώσσα  των ποιημάτων).

1. Να μελετήσετε τη μορφή των δύο ποιημάτων(στροφές, στίχος, ομοιοκαταληξία)

2.α)Η γλώσσα των δύο ποιημάτων  είναι η απλή δημοτική και ο λόγος λιτός. Βάση του λόγου του Σαχτούρη είναι το ρήμα και το ουσιαστικό . Να επιβεβαιώσετε την παραπάνω θέση με τρία παραδείγματα από κάθε ποίημα.

β)Η σχολιαστεί η γλωσσική μορφή του τίτλου των δύο ποιημάτων.

3. Να παρατηρήσετε και να χρωματίσετε τη συνύπαρξη και την σύνταξη των λέξεων στα δύο ποιήματα.

4.Με βάση τις απαντήσεις σας  να καταγράψετε σε  μία παρουσίαση power point τα συμπεράσματά σας για τα χαρακτηριστικά της ποίησης του Μ.Σαχτούρη όσον αφορά τη μορφή ,τη γλώσσα και το λεξιλόγιο . Σε ποιο ή ποια λογοτεχνικά ρεύματα θα  την εντάσσατε;

2^ο ΦΥΛΛΟ(εκφραστικά μέσα των ποιημάτων)      

1. Να  εντοπίσετε δύο εκφραστικά μέσα από κάθε ποίημα.

2.Ποιο πιστεύετε ότι είναι το κυρίαρχο εκφραστικό μέσο στην ποίηση του Μ.Σαχτούρη και γιατί; Πως παρουσιάζεται αυτό; Να αναφέρετε από δύο παραδείγματα από κάθε ποίημα.

3. Πως λειτουργούν τα σύμβολα στα δύο ποιήματα; Κατά την απάντησή σας να δώσετε βαρύτητα στον συμβολικό χαρακτήρα των χρωμάτων στην ποίηση του Σαχτούρη. Να μεταβείτε στο διαδίκτυο να βρείτε τον πίνακα του Π.Πικάσο <<Γκουέρνικα > και να συγκρίνετε τα χρώματα και τα σύμβολα με τα οποία οι δύο καλλιτέχνες παρουσιάζουν την φρίκη του πολέμου.

4. Με βάση τις απαντήσεις σας να καταγράψετε σε  μία παρουσίαση power point τα συμπεράσματά σας για τα χαρακτηριστικά της ποίησης του Μ.Σαχτούρη όσον αφορά τα εκφραστικά μέσα . Σε ποιο ή ποια λογοτεχνικά ρεύματα θα  την εντάσσατε;

3^Ο ΦΥΛΛΟ(αφηγηματικοί τρόποι –τεχνικές  των ποιημάτων)

1.Ποια είναι η οπτική γωνία του αφηγητή στα δύο ποιήματα;

2. Πως παρουσιάζεται το ποιητικό εγώ μέσα στα δύο ποιήματα;

3.Τι πετυχαίνει ο ποιητής με τις αφηγηματικές επιλογές που κάνει στα δύο ποιήματα;

4.Με βάση τις απαντήσεις σας να καταγράψετε σε  μία παρουσίαση power point τα συμπεράσματά σας για τα χαρακτηριστικά της ποίησης του Μ.Σαχτούρη όσον αφορά τους αφηγηματικούς τρόπους και τις αφηγηματικές τεχνικές . Σε ποιο ή ποια λογοτεχνικά ρεύματα θα  την εντάσσατε;

4^ΟΦΥΛΛΟ(το περιεχόμενο των ποιημάτων)

1.Ποια πιστεύετε ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να μας περάσει ο ποιητής στα δύο ποιήματα;

2 Ποια σταθερά θέματα και κοινά μοτίβο μπορείτε να βρείτε μέσα από τα δύο ποιήματα; Να τα χρωματίσετε χρησιμοποιώντας διαφορετικά χρώματα για το καθένα.

3. Ποια είναι η σχέση της ποίησης και του ποιητή με την κοινωνική πραγματικότητα έτσι όπως παρουσιάζεται μέσα  από τα δύο ποιήματα;

4.Με βάση τις απαντήσεις σας να καταγράψετε σε  μία παρουσίαση power point τα συμπεράσματά σας για τα χαρακτηριστικά της ποίησης του Μ.Σαχτούρη όσον αφορά το περιεχόμενο  Σε ποιο ή ποια λογοτεχνικά ρεύματα θα  την εντάσσατε; Ακόμη να καταγράψετε και τις αντιλήψεις του ποιητή για το χρέος του ποιητή απέναντι στην κοινωνία.

Σημείωση: Απαραίτητη προϋπόθεση για να απαντήσουν οι μαθητές στα φύλλα εργασίας είναι φυσικά και η διακριτική βοήθεια του καθηγητή κυρίως για το 2 και το 4.