ΟΡΙΣΜΟΙ

1)Μικτή  Επιτροπή(1914):  Κατά τους πρώτους μήνες του 1914 όταν ξεκίνησε ο πρώτος διωγμός σε βάρος των Ελληνικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (Ανατολική Θράκη, Δ. Μικρά Ασία), το Οικουμενικό Πατριαρχείο κήρυξε την Ορθόδοξη Εκκλησία σε διωγμό και ανέστειλε τη λειτουργία των εκκλησιών και των σχολείων. Η Ελλάδα αντέδρασε και ανέλαβε διπλωματικές ενέργειες ,προκειμένου να αρχίσουν διαπραγματεύσεις για εθελούσια ανταλλαγή Ελλήνων ορθοδόξων της Τουρκίας και Μουσουλμάνων  της Ελλάδας. Στα πλαίσια αυτά ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1914 μία Μικτή Επιτροπή (με εκπροσώπους τόσο της Ελλάδας όσο και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) που θα ρύθμιζε τα σχετικά με την ανταλλαγή, όμως αυτή δε λειτούργησε , λόγω της εισόδου της Τουρκίας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, τον Οκτώβριο του 1914.

ΠΡΟΣΟΧΗ !Αυτή η<< Μικτή Επιτροπή>> διαφέρει από τη <<Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής Πληθυσμών>> που συστάθηκε το 1923 στο πλαίσιο της Σύμβασης της Λοζάνης.

2)Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής: Υπηρεσία που ιδρύθηκε το 1923 με βάση το άρθρο 11 της Σύμβασης της Λοζάνης και είχε έδρα την Κωνσταντινούπολη. Αποτελούνταν από έντεκα μέλη(τέσσερις Έλληνες, τέσσερις Τούρκους και τρία μέλη-πολίτες ουδέτερων κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κρατών) και αρμοδιότητά της ήταν ο καθορισμός του τρόπου μετανάστευσης των  πληθυσμών και η εκτίμηση της ακίνητης περιουσίας των ανταλλαξίμων. Επιπλέον , στη Σύμβαση της Λοζάνης προβλεπόταν ότι η Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής θα διευκόλυνε τους ανταλλαξίμους στη μετακίνησή τους.

Βάσει , λοιπόν των αρμοδιοτήτων της, η επιτροπή  αυτή φρόντισε το 1924 και το 1925 για τη μεταφορά στην Ελλάδα 200.000 Ελλήνων που είχαν παραμείνει στην Καππαδοκία και γενικότερα στην Κεντρική και Νότια Μικρά Ασία και ανέλαβε το έργο εκτίμησης των εκατέρωθεν περιουσιών που εγκαταλείφθηκαν. Για τη διευκόλυνση του έργου της ελληνικής αντιπροσωπείας στη Μικτή Επιτροπή συστάθηκε το 1924 η Γενική Διεύθυνση Ανταλλαγής Πληθυσμών που υπαγόταν στο Υπουργείο Γεωργίας , ενώ για την αποτελεσματικότερη λειτουργία της ιδρύθηκαν κατά τόπους Γραφεία Ανταλλαγής Πληθυσμών.

3)Γενική Διεύθυνση Ανταλλαγής Πληθυσμών: Υπηρεσία που συστάθηκε το 1924 για να βοηθήσει το έργο της  ελληνικής αντιπροσωπείας στη Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής σχετικά με την εκτίμηση της αξίας των περιουσιών των ανταλλαξίμων που εγκαταλείφθηκαν στις πατρίδες τους. Η Γενική Διεύθυνση Ανταλλαγής Πληθυσμών υπαγόταν στο Υπουργείο Γεωργίας , ενώ για την αποτελεσματικότερη λειτουργία της ιδρύθηκαν κατά τόπους Γραφεία Ανταλλαγής Πληθυσμών.

4)Γραφεία Ανταλλαγής Πληθυσμών: Ειδικές υπηρεσίες που ιδρύθηκαν κατά τόπους στην ελληνική επικράτεια για την αποτελεσματικότερη λειτουργία της Γενικής Διεύθυνσης Ανταλλαγής Πληθυσμών (η οποία είχε  συσταθεί το 1924 για την υποστήριξη του έργου της ελληνικής αντιπροσωπείας στη Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής σχετικά με την εκτίμηση της αξίας των εκατέρωθεν περιουσιών των ανταλλαξίμων). Στα γραφεία Ανταλλαγής Πληθυσμών υποβάλλονταν από τους πρόσφυγες οι δηλώσεις για την προσωρινή εκτίμηση των περιουσιών τους, προκειμένου να τους δοθεί κάποια προκαταβολή γι΄ αυτές έπειτα από το σχετικό έλεγχο των αιτήσεών τους από ειδικές επιτροπές προσφύγων , συμπατριωτών των ενδιαφερομένων.Εάν θεωρούνταν ανακριβείς, προβλεπόταν αναθεώρησή τους από ένα Ανώτατο Συμβούλιο. Καθορίστηκαν επίσης τα περιουσιακά στοιχεία για τα οποία καταβαλλόταν αποζημίωση. Η προκαταβολή θα δινόταν σε εκείνους που δεν είχαν μέχρι τότε αποκατασταθεί.

5)Ανώτατο Συμβούλιο: Υπηρεσία που έργο της ήταν η αναθεώρηση των ανακριβών αιτήσεων των προσφύγων οι οποίοι δικαιούνταν αποζημίωση για τις εγκαταλειφθείσες στις πατρίδες τους περιουσίες βάσει της Ελληνοτουρκικής Σύμβασης ανταλλαγής των πληθυσμών. Η αναθεώρηση αυτή γινόταν ύστερα από σχετική γνωμάτευση των ειδικών για τον έλεγχο των αιτήσεων προσφυγικών επιτροπών , από συμπατριώτες των ενδιαφερομένων, που λειτουργούσαν στα κατά τόπους Γραφεία Ανταλλαγής.

Καθορίστηκαν επίσης τα περιουσιακά στοιχεία για τα οποία καταβαλλόταν αποζημίωση. Η προκαταβολή θα δινόταν σε εκείνους που δεν είχαν μέχρι τότε αποκατασταθεί.

6) Πρωτοβάθμιες και Δευτεροβάθμιες Επιτροπές Εκτίμησης: Ειδικές επιτροπές που συστάθηκαν για την οριστική εκτίμηση των προσφυγικών περιουσιών που εγκαταλείφθηκαν στην Τουρκία. Οι πρωτοβάθμιες αποτιμούσαν σε πρώτο βαθμό, τις περιουσίες που είχαν δηλωθεί από τους πρόσφυγες και οι δευτεροβάθμιες θα  εξέταζαν , σε δεύτερο βαθμό, και θα αντιμετώπιζαν τα προβλήματα που ενδεχομένως θα ανέκυπταν. Με την πάροδο του χρόνου η ολοκλήρωση του έργου της εκτίμησης των περιουσιών φαινόταν όλο και πιο μακρινή. Το έργο ήταν τεράστιο και επιπλέον η όλη διαδικασία υπονομευόταν από την τουρκική πλευρά.

 

 

 

Πρόσφυγες  στην Ελλάδα  κατά τον 20^ο αιώνα .(Ορισμοί).

1)    Μικτή Επιτροπή 1914.σελ,139.

2)    Τάγματα εργασίας (αμελέ ταμπουρού):  Μέτρο εξόντωσης-καταπίεσης των μειονοτήτων που εφάρμοσαν οι Τούρκοι στη Μ. Ασία κατά τα τελευταία χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ιδιαίτερα κατά τον διωγμό των Ελλήνων και άλλων μειονοτήτων της περιόδου 1914-1918. Σύμφωνα με το μέτρο αυτό , όλοι οι άνδρες άνω των 45 ετών ,που δε στρατεύονταν, υποχρεώνονταν να υπηρετήσουν στα τάγματα εργασίας, δουλεύοντας σε λατομεία, ορυχεία, διανοίξεις δρόμων , αγρούς κ.α. υπό εξοντωτικές συνθήκες. Έτσι οι περισσότεροι πέθαιναν από τις κακουχίες, την πείνα , τις αρρώστιες.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Ως μέτρο ουσιαστικά εθνοκάθαρσης , τα τάγματα εργασίας εφαρμόστηκαν σε δύο περιόδους: αρχικά στο Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο , οπότε λειτούργησαν ως βοηθητικά σώματα διεκπεραίωσης εργασιών, και στη συνέχεια μετά την Μικρασιατική Καταστροφή για την αποκατάσταση των ζημιών της μικρασιατικής εκστρατείας.(βλέπε σχολικό βιβλίο , σελ.144-146 Αιχμάλωτοι στρατιώτες…..ασιτία).

3)    << Υπηρεσία Ανοικοδομήσεως Ανατολικής Μακεδονίας>>:Ελληνική κρατική υπηρεσία που συστάθηκε το 1918,μετά τη λήξη των εχθροπραξιών του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου.  Μερίμνησε για την επανεγκατάσταση στις εστίες τους των Ελλήνων προσφύγων που είχαν φύγει το 1916 από την Ανατολική Μακεδονία λόγω της κατάληψης της περιοχής από τους Βουλγάρους , συμμάχους τότε των Γερμανών.

4)    Συνθήκη του Νεϊγύ.(πόλη της Γαλλίας), σελ.140.

5)    << Σύμφωνο περί αμοιβαίας μεταναστεύσεως μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας >>: Ιδιαίτερη συμφωνία που υπογράφηκε ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία τον Νοέμβριο του 1919 στο πλαίσιο της συνθήκης του Νεϊγύ, με την οποία προβλεπόταν η παραχώρηση της Δυτικής Θράκης από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα. Με βάση το σύμφωνο αυτό αναχώρησαν από την Ελλάδα περίπου 50.000 χιλιάδες Βούλγαροι και από τη Βουλγαρία περίπου 30.000 Έλληνες(περίπου 20.000 ακόμη Έλληνες είχαν μεταναστεύσει πριν από την υπογραφή της συνθήκης).

6)     Οργανισμός(Θεσσαλονίκη 1914). Βλ. σχολ. βιβλ, σελ.140-141.(Τον Ιούλιο…κλήρο)

7)    <<Ανώτατη Διεύθυνσις Περιθάλψεως>>: Κρατική υπηρεσία που ιδρύθηκε στη Θεσσαλονίκη κατά το 1916-17(περίοδο του εθνικού διχασμού) από την κυβέρνηση Βενιζέλου. Έργο της ήταν η περίθαλψη των προσφύγων.(του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.).

8)    Υπουργείο Περιθάλψεως:  Ειδικό υπουργείο για την περίθαλψη των προσφύγων,το οποίο ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 1917,όταν στην Ελλάδα  είχε επικρατήσει ο Βενιζέλος και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος είχε εγκαταλείψει τη χώρα.Εκτός από την περίθαλψη των προσφύγων,το υπουργείο αυτό παρείχε τότε για πρώτη φορά περίθαλψη και για τις οικογένειες των εφέδρων που βρίσκονταν στο μέτωπο και για τις οικογένειες των θυμάτων πολέμου. Επιπλέον μερίμνησε για την τμηματική παλιννόστηση των προσφύγων του πρώτου διωγμού, του 1914-1918(βλ.σχολ.βιβλίο , σελ.143), ενώ με την άφιξη των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής(1922) ανέλαβε το έργο της προσωρινής στέγασής τους , οπότε και ενισχύθηκε με έκτακτο προσωπικό.(βλ. σχ.βιβλ, σελ.148.).

9)    Πατριωτικό ίδρυμα: Κοινωφελής οργανισμός ,ιδρύθηκε  το  1917, στο πλαίσιο της περίθαλψης των προσφύγων του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου.

Είχε αναλάβει μαζί με το κράτος την οργάνωση καθημερινών συσσιτίων σε συνοικίες πόλεων στην Ελλάδα όπου ήταν συγκεντρωμένοι πολλοί πρόσφυγες.

10  Πατριαρχική Επιτροπή: Η υπηρεσία που συστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη τον Οκτώβριο του 1918 (με τον τερματισμό του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου για την Τουρκία), με σκοπό την οργάνωση του επαναπατρισμού των εκτοπισμένων Ελλήνων από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη κατά την περίοδο του πολέμου , με τη βοήθεια του Πατριαρχείου και της Ελληνικής Κυβέρνησης,

11  << Υπηρεσία Παλιννοστήσεως και Περιθάλψεως>>:  Η υπηρεσία που ιδρύθηκε στα πλαίσια της Ύπατης Αρμοστείας Σμύρνης για την παροχή βοήθειας σε όσους από τους Έλληνες εκτοπισμένους από τη Μ.Ασία κατά τον Α΄ παγκόσμιο Πόλεμο επέστρεφαν τμηματικά στις εστίες τους μετά την ήττα της Τουρκίας στον πόλεμο το 1918, ώστε να αποκατασταθούν στα σπίτια και στις ασχολίες τους.(αναλύεται ο όρος του σχολικού βιβλίου όσους επέστρεφαν. Εσείς μπορείτε να το γράψετε έτσι, όπως το λέει το σχολικό βιβλίο). Η υπηρεσία αυτή λειτούργησε για λίγο καιρό, καθώς τον Αύγουστο του 1922 οι παλιννοστήσαντες πήραν πάλι το δρόμο της προσφυγιάς.