ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Ενα θέμα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλά θέματα.

ΕΚΘΕΣΗ 15^η

Ο ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

            Με τον όρο πολιτισμό εννοούμε το σύνολο των δραστηριοτήτων του ανθρώπου σ’όλους τους τομείς (τεχνική, επιστήμη, τέχνη, ηθική, πολιτική κλπ) καθώς και τα υλικά και πνευματικά παράγωγα τους.

            Η έννοια του πολιτισμού άλλαξε σημαντικά σε βάθος και περιεχόμενο μέσα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ενώ αρχικά ο όρος αυτός (cultura) σήμαινε στην αρχαιότητα καλλιέργεια του εδάφους (agricultura) αργότερα ονομάστηκε έτσι το σύνολο των επιτευγμάτων του ανθρώπου που προέρχονται από τις πνευματικές επιδόσεις του. Όλοι οι δραστήριοι άνθρωποι είναι οι δημιουργοί του πολιτισμού τόσο αυτοί που εργάζονται στην υλική παραγωγή, όσο και εκείνοι που δουλεύουν στο χώρο της επιστήμης, της τέχνης και της παιδείας.

            Όπως ήταν φυσικό οι πρώτοι πολιτισμοί του ανθρώπου, είχαν περισσότερο υλικό χαρακτήρα, γιατί αποσκοπούσαν στη δημιουργία συνθηκών απαραίτητων για την αντιμετώπιση των φυσικών επιδράσεων. Η σταδιακή ικανοποίηση των βασικών αναγκών έδωσε τη δυνατότητα στον άνθρωπο να επιδιώξει και ανώτερες μορφές πολιτισμού, που κορυφώθηκαν σε απαράμιλλα δημιουργήματα.

Μορφές πολιτισμού

Συνηθίζουμε να διακρίνουμε τον πολιτισμό σε δύο βασικές κατηγορίες, τον υλικό και τον πνευματικό. Στην πρώτη κατηγορία υπάγονται όλα εκείνα τα δημιουργήματα του ανθρώπου που συνηθίζουμε να τα λέμε τεχνολογία δηλαδή κάθε τι που σχετίζεται με τις πρακτικές, υλικές ανάγκες του ανθρώπου. Είναι το σύνολο των οικονομικών αξιών που αποβλέπουν στην ικανοποίηση των βιοτικών αναγκών του ανθρώπου στη δημιουργία άνετων όρων διαβίωσης. Ο άνθρωπος προσπαθεί αδιάκοπα να εκμεταλλευτεί το φυσικό πλούτο τους νόμους της φύσης.

Με τον όρο πνευματικός πολιτισμός εννοούμε το σύνολο των ανώτερων ηθικών και πνευματικών επιτεύξεων του ανθρώπου που συντελούν στην ψυχική καλλιέργεια του ανθρώπου, που ηθικοποιούν και πνευματικοποιούν τη ζωή του. Περιέχει την εσωτερική καλλιέργεια, τη μόρφωση, την πίστη στις ανθρωπιστικές αξίες κλπ.

Για να είναι βιώσιμος και ωφέλιμος ένας πολιτισμός πρέπει να έχει αναπτύξει ισόρροπα τον υλικό και τον πνευματικό πολιτισμό.

Παράγοντες πολιτισμού

α) Υλικός (γεωργία, κτηνοτροφία, βιομηχανία, συγκοινωνίες κλπ). Η ανάλυση των διάφορων οικονομικών, κοινωνικών σχηματισμών οδήγησε στη γνώση, ότι ο υλικός παράγοντας, ο τρόπος παραγωγής, είναι η οικονομική βάση για τον πνευματικό πολιτισμό, για το ιδεολογικό εποικοδόμημα.

β) Πνευματικός (επιστήμη, τέχνες, παιδεία). Κάθε νέα πολιτιστική δημιουργία στηρίζεται στην κληρονομική πείρα, στην πολιτιστική κληρονομιά, που την επεξεργάζεται δημιουργικά.

γ) Κοινωνικός παράγοντας (κοινωνικές αξίες, ανθρωπιστικές αξίες).

δ) Ηθικός παράγοντας (ηθικές αξίες, αντιλήψεις, κανόνες)

Σημασία του τεχνικού πολιτισμού στη ζωή του ανθρώπου

Η ανάπτυξη του τεχνικού πολιτισμού έλυσε πολλά προβλήματα του ανθρώπου.

1)   Ανέβασε το βιοτικό του επίπεδο, έλυσε το πρόβλημα της κατοικίας, τροφής, στέγης, ενδυμασίας.

2)   Ανέπτυξε τα μέσα συγκοινωνίας, επικοινωνίας, εκμηδένισε τις αποστάσεις και έφερε κοντά τους λαούς.

3)   Αύξησε τον ελεύθερο χρόνο του ανθρώπου με τη βελτίωση των συνθηκών δουλειάς από την εφαρμογή της σύγχρονης τεχνολογίας.

4)   Βελτίωσε τον τρόπο ψυχαγωγίας του με την ανάπτυξη των ψυχαγωγικών μέσων.

5)   Συντέλεσε στην επιστημονική έρευνα και στην ανάπτυξη του πνευματικού πολιτισμού. Η παιδεία απέκτησε νέα μέσα (τα οπτικοακουστικά), η ανάπτυξη των επιστημών οδήγησε στην πνευματική απελευθέρωση του ανθρώπου, στην απαλλαγή από δεισιδαιμονίες και προλήψεις.

6)   Η κατάκτηση του διαστήματος που είναι συνέπεια της τεχνικής εξέλιξης ανάγει νέες δυνατότητες στον άνθρωπο για την ανάπτυξη της μετεωρολογίας, γεωργίας κλπ. για την ανακάλυψη ενός καινούργιου κόσμου.

Αρνητικές συνέπειες

1)   Υπέρμετρη ανάπτυξη του τεχνικού σε βάρος του πνευματικού με αποτέλεσμα να υποβαθμιστεί ο πνευματικός τομέας του πολιτισμού.

2)   Καταλήστευση του φυσικού πλούτου. Ρύπανση του περιβάλλοντος με βλαβερές συνέπειες στην υγεία του ανθρώπου.

3)   Ανάπτυξη της αστυφιλίας σε βάρος της διοικητικής, οικονομικής και πολιτιστικής αποκέντρωσης.

4)   Αύξηση του κινδύνου ενός πυρηνικού πολέμου με την τελειοποίηση της πολεμικής τεχνολογίας.

5)   Αύξηση της ανεργίας από την αυτοματοποίηση της παραγωγής. Η αισχροκέρδεια οδηγεί στην κακή χρήση της τεχνολογίας με συνέπεια την ανεργία.

6)   Ανάπτυξη της εξειδίκευσης με αποτέλεσμα την πνευματική στείρωση του ανθρώπου, τη μονομεριακή γνώση.

7)   Καλλιέργεια του ατομισμού και της απομόνωσης.

8)   Ανάπτυξη του καταναλωτισμού.

9)   Περιφρόνηση των ανθρωπιστικών και ηθικών αξιών. Υπερεκτίμηση των οικονομικών αξιών. Αυτά είναι και τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου πολιτισμού.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ (Πρακτική αντιμετώπιση)

            Οι άνθρωποι οι ίδιοι είναι δημιουργοί του πολιτισμού τους. Είναι λοιπόν υπεύθυνοι και γι’αυτό πρέπει από οποιοδήποτε δοκιμασίες και ανασταλτικούς φραγμούς να παλέψουν για να δημιουργήσουν ένα άρτιο πολιτισμό.