ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΕΝΔΕΙΑ

ΕΚΘΕΣΗ 6^η

Η ΣΥΡΡΙΚΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΦΘΟΡΑ ΤΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ

 

«Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται στον ελληνικό χώρο το ιδιαίτερα ανησυχητικό φαινόμενο της συρρίκνωσης και της παραφθοράς της ελληνικής γλώσσας. Συγκεκριμένα όλο και περισσότεροι χρησιμοποιούν για πολλούς και ποικίλους λόγους κάποια μορφή περιθωριακής γλώσσας ενώ αντίθετα η μεγάλη μάζα μειώνει συνεχώς το λεξιλογικό πλούτο και δυνατότητα έκφρασης. Με βάση αυτά τα δεδομένα να αναπτύξετε και να αιτιολογήσετε τα εξής :

 

α) Που οφείλεται η συρρίκνωση της γλώσσας και τι συνέπειες έχει αυτό για την ατομική αλλά και εθνική μας ταυτότητα;

β) Πως κατά τη γνώμη σας πρέπει να αντιμετωπιστεί το γλωσσικό πρόβλημα και ποιοι παράγοντες καλούνται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο;»

 

Η πνευματική υπεροχή του ανθρώπου σε σχέση με τα άλλα ζώα, εκφράζεται με το βασικό όργανο που διαθέτει αυτός, το οποίο του δίνει τη δυνατότητα της επικοινωνίας και της πνευματικής ολοκλήρωσης. Η γλώσσα είναι βασικά όργανο και εργαλείο για τον άνθρωπο, δεδομένου ότι μέσα μπορεί να εκφράσει τις μύχιες σκέψεις του και συναισθήματά του, να φέρει στην επιφάνεια τους ψυχικούς οραματισμούς και να μπορέσει έτσι, μέσα από γνήσιο και δημοκρατικό διάλογο, να επικοινωνήσει ουσιαστικά με τον συνάνθρωπο.

            Ο άνθρωπος άρχισε να προοδεύει πνευματικά και ηθικά από τη στιγμή που εκμεταλλεύτηκε το χάρισμα του λόγου και της λογικής, από τη στιγμή που μπόρεσε να εκφράσει και να διεκδικήσει με τρόπο δυναμικό την πνευματική βελτίωσή του. Η γλώσσα αντικατοπτρίζει τον πολιτισμό ενός λαού και δείχνει μέσα από το είδος και τη μορφή των εκφραστικών στοιχείων, την ευαισθησία, την πνευματικότητα, την εκφραστική ενέργεια και τη δυνατότητα ενός λαού να δημιουργεί. Οι πλούσιες σ’εκφραστικά μέσα γλώσσες, δείχνουν λαούς καλλιεργημένους, λαούς με πολύχρονη και σωστή παραγωγή.

            Η ελληνική γλώσσα συγκεκριμένα, είμαι μία από τις πλούσιες γλώσσες στον κόσμο, όχι μόνο αναφορικά με τον πλούτο των εκφραστικών στοιχείων που διαθέτει, αλλά παράλληλα όσον αφορά και την ικανότητα της να αναπλάθει και να δημιουργεί καινούργιες εκφραστικές φόρμες. Σήμερα όμως αντιμετωπίζουμε ένα σοβαρότατο πρόβλημα, το οποίο επικεντρώνεται στη συρρίκνωση των γλωσσικών εκφραστικών μέσων και στην αποδυνάμωση και βαθμιαία μείωση του λεξιλογικού πλούτου, που χρησιμοποιεί ο μέσος Έλληνας.

Οι βασικότερες αιτίες αυτού του φαινομένου μπορούν να συνοψιστούν στα εξής :

1) Ο καθαρά υλιστικός τρόπος ζωής, σε συνδυασμό με τη μηχανοποίηση και τη μαζικοποίηση του τρόπου συμπεριφοράς, αφαίρεσε από τον άνθρωπο τη δυνατότητα της ελεύθερης έκφρασης και τον περιόρισε σε κάποια συγκεκριμένα περιοριστικά εκφραστικά σχήματα.

 

2) Ο σύγχρονος άνθρωπος περιορίζεται στη χρησιμοποίηση κάποιων συγκεκριμένων εκφραστικών μέσων, τα οποία εξυπηρετούν πρωτογενείς επαγγελματικές ανάγκες. Δεν αισθάνεται την ανάγκη να εμβαθύνει στην ανεπανάληπτη γοητεία του λόγου και η τυποποίηση σε συνδυασμό με τα εξωτερικά ερεθίσματα που κινούνται σε συγκεκριμένες φόρμες (ραδιόφωνο, τηλεόραση) έχει σαν συνέπεια τη στατικότητα και τη συρρίκνωση των εκφραστικών μέσων.

 

3) Η διγλωσσία που παρατηρήθηκε, αλλά και σήμερα εξακολουθεί να υπάρχει αποτέλεσε βασικό παράγοντα δημιουργίας προβλημάτων, όσον αφορά τα εκφραστικά σχήματα που πρέπει κανείς να χρησιμοποιεί. Αυτό μακροπρόθεσμα είχε σαν συνέπεια ο άνθρωπος να αντιμετωπίζει τη γλώσσα με φόβο και δισταγμό, επειδή αμφιταλαντεύονταν σχετικά με τα σχήματα και τις εκφραστικές φόρμες που θα έπρεπε να χρησιμοποιήσει.

 

4) Ο υπερβολικός μιμητισμός ξενόφερτων λέξεων και εκφράσεων, είχα σαν συνέπεια, ιδιαίτερα η νεολαία, να μειώσει σε μεγάλο ποσοστό, τη χρησιμοποίηση ελληνικών λέξεων και να μεταχειρίζεται εκφράσεις από ξένες γλώσσες.

 

5) Υπάρχουν σήμερα ορισμένες ομάδες περιθωριακών στοιχείων, οι οποίες έχουν επιχειρήσει μέσα από τα  ιδιόμορφα εκφραστικά σχήματα που χρησιμοποιούν, να διαφοροποιηθούν από το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο, πιστεύοντας ότι αυτό είναι μία ένδειξη προοδευτισμού.

 

6) Η ανατροπή που έχει συντελεστεί εδώ και χρόνια στη σχέση λόγου και εικόνας. Η υπεροχή του οπτικού σήματος απέναντι στο γλωσσικό και στο σήμα του λόγου γίνεται ολοένα εμφανέστερη και τείνει να επιβληθεί σε όλους τους τομείς. Στις βρύσες του νερού παλαιότερα υπήρχε η γλωσσική δήλωση «ζεστό» «κρύο». Τώρα πια αντικαταστάθηκε από το χρώμα κόκκινο για το ζεστό, γαλάζιο για το κρύο. Σήμερα τη θέση της βιβλιοθήκης αρχίζει να παίρνει η βιντεοθήκη με τις αναρίθμητες ταινίες.

 

7) Φτώχυνε, λέμε η γλώσσα μας. Φτώχυνε η ζωή μας πρώτα και η σκέψη μας. Λόγος ευδιάθετος και λόγος εξωτερικευμένος βρίσκονται σε απόλυτη συνάρτηση. Φτωχή εσωτερικά ζωή φτωχαίνει και την έκφραση.

 

8) Η έλλειψη επικοινωνίας, ο γρήγορος ρυθμός της ζωής, η χρησιμοθηρία απαιτούν και απλούστευση γλωσσική.

 

9) Και οι ίδιοι οι ώριμοι άνθρωποι φταίνε που δεν καλλιεργείται η γλώσσα. Κάνουνε τόσους λόγους και εκφραστικούς ακροβατισμούς για να εκφράσουν μια σκέψη τους που συγκαλύπτουν αντί να ανακαλύπτουν την αλήθεια. Φορτώσαμε τόσο τη γλώσσα μας «που βούλιαξε» όπως λέει ο Σεφέρης.

 

10) Και στην ιδιωτική και στη δημόσια ζωή αδειάσαμε τις λέξεις από το περιεχόμενό τους, τις αλλοτριώσαμε. Δώσαμε την εντύπωση στους νέους ότι λόγος και ζωή είναι βίοι παράλληλοι, με την έννοια ότι Δε συναντιούνται πουθενά.

 

Οι συνέπειες από το φαινόμενο της συρρίκνωσης και της βαθμιαίας αποδυνάμωσης της γλώσσας, είναι ολέθριες και για το ίδιο το άτομο αλλά και για την ελληνική κοινωνία γενικότερα. Συγκεκριμένα :

α) Αλλοτρίωση της ελληνικής γλώσσας σημαίνει ταυτόχρονα και αλλοτρίωση της εθνικής μας ταυτότητας καθώς η γλώσσα είναι ένα από το ιδιαίτερα και σπουδαιότερα χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν ένα πολιτισμό.

 

β) Μειώνεται αισθητά η δυνατότητα του ανθρώπου να εκφραστεί.

 

γ) Έχουμε επικίνδυνη εξάρτηση από παρείσακτα εκφραστικά σχήματα.

 

δ) Η διαφοροποίηση των γλωσσικών εκφραστικών μέσων με βάση την κοινωνική καταγωγή κάποιου, τις κοινωνικές του πεποιθήσεις και την οικονομική του επιφάνεια οδηγεί σε μία βαθμιαία διαχώριση της γλώσσας σε σημείο ώστε να δημιουργούνται «ταξικές διάλεκτοι» με όλες τις αρνητικές συνέπειες που δημιουργεί μία τέτοια αντιπαράθεση και αντιπαραβολή.

 

ε) Η υπερβολική συρρίκνωση της γλώσσας οδηγεί στην απομόνωση και στην αποκοπή, την πνευματική στασιμότητα, τη στειρότητα και την ανεπάρκεια δυναμικής εξέλιξης και αφομοίωσης. Δεν πρέπει βέβαια να παραβλέπει κανείς ότι μία γλώσσα είναι ζωντανός οργανισμός και ότι συνεχώς μεταβάλλεται, ανάλογα με τις ανάγκες και τη δημιουργική ικανότητα που έχει ο λαός. Θα ήταν ανόητο να υποστηριχτεί ότι η γλώσσα πρέπει να κρατήσει μιας συγκεκριμένης περιόδου τη φόρμα και να παραμείνει πιστή σ’αυτή με νεκρόφιλα αισθήματα, αλλά αντίθετα πρέπει να αναδημιουργείται συνεχώς και να έχει τη δυνατότητα να αφομοιώνει με τρόπο παραγωγικό τις όποιες επιδράσεις δέχεται από άλλες γλώσσες. Εκείνο που θα πρέπει να αποφευχθεί είναι ο μιμητισμός. Για να αντιμετωπιστεί το γλωσσικό πρόβλημα πρέπει σ’ένα πρώτο στάδιο να αρχίσει η προσπάθεια μέσα από την ίδια την οικογένεια. Θα πρέπει οι γονείς να μάθουν στο παιδί να αγαπάει και να διαβάζει βιβλία. Μόνο έτσι θα μπορέσει το παιδί από μικρό να αγαπήσει τα βιβλία και να καλλιεργηθεί πνευματικά. Ακόμη όταν το παιδί φτάσει στην εφηβική του ηλικία θα πρέπει να συζητούν μαζί του τόσο τα δικά του προβλήματα όσο και τα κοινωνικά προβλήματα της εποχής του καθώς και τα διάφορα διεθνή γεγονότα έτσι ώστε το παιδί να πλουτίζει το λεξιλόγιό του και να διαμορφώνει απόψεις πάνω σε διάφορα θέματα.

            Οι γονείς είναι εκείνοι που θα δώσουν την πρώτη ώθηση στον τρόπο σκέψης του παιδιού και θα το βοηθήσουν ν’αγαπήσει τη γλωσσική του παράδοση.

            Εξάλλου τα  μέσα μαζικής ενημέρωσης θα πρέπει να προβάλουν ακόμη περισσότερο τη σωστή χρησιμοποίηση της γλώσσας καθώς οι νέοι σήμερα βλέπουν τηλεόραση και ακούνε ραδιόφωνο παρά διαβάζουν βιβλία.

            Θα πρέπει να δημιουργηθούν προγράμματα ειδικά που θα ενημερώσουν τα παιδιά σχετικά με την εξέλιξη της νεοελληνικής γλώσσας και θα αντικαταστήσουν τις ταινίες βίας και εγκληματικότητας και τα τραγούδια χαμηλού νοηματικού περιεχομένου που ουσιαστικά δεν προσφέρουν τίποτε, αφού ούτε προβληματίζουν, ούτε προάγουν τον σωστό τρόπο σκέψης, αλλά και ούτε περνάνε κάποιο μήνυμα ή ιδανικό στη νεολαία.

            Τέλος οι παράγοντες και οι φορείς που μπορούν και πρέπει να βοηθήσουν περισσότερο από όλους στην ανάπτυξη και καλλιέργεια του γλωσσικού οργάνου, είναι αναμφισβήτητα όλη η πνευματική ηγεσία του τόπου σε συνεργασία με τα πνευματικά ιδρύματα. Συγκεκριμένα η καλλιέργεια περισσότερο των γλωσσικών μαθημάτων θα βοηθήσει σημαντικά τους νέους να διακρίνουν τις εκφραστικές τους δυνατότητες διευρύνοντας παράλληλα και το οπτικό πεδίο θέασης της ζωής.